Нэг шөнийн дотор тэрбумтан болсон коллежийн профессор
Тэрбум ам.долларын ашигтай цоо шинэ эм бүтээхий тулд эмийн ихэнх компаниуд олон жил зориулдаг. Харин “ABCELLERA BIOLOGICS” компани худалдаан дахь бүтээгдэхүүнүүдийг хөгжүүлэхийг урьтал болгожээ. Ингэснээр үүсгэн байгуулагч Карл Хансен нэг шөнийн дотор тэрбумтан болов.
Өдгөө 46 настай Карл Хансен “Бид 100 их наяд төрлийн эсрэг биет бүтээж чадна. Хүний дархлааны систем гэдэг дүрслэхийн аргагүй гайхалтай зүйл” хэмээн өгүүлж байна.
2019 оныг хүртэл Бритиш Коламбиагийн их сургуульд профессороор ажиллаласан Карл Хансен сургуулийнхаа судлаачдын хамт 2012 онд Ванкувер хотод хамтран байгуулсан “AbCellera Biologics” компаниа хөгжүүлэхээр ажлаасаа гарчээ. “Их сургууль бол шинэ санаа туршиж, аль нь үр дүнтэй болохыг шалгахад тохиромжтой орчин” гэж тэрбээр ярив.
Биотехнологийн ихэнх стартапууд цөөн эмчилгээний зорилт дэвшүүлж, дор хаяж нэгийг нь зах зээлд нэвтрүүлнэ хэмээн найддаг ба тэдгээрийг хөгжүүлэхэд 8-12 жил зарцуулдаг. Харин шинэ эм бүтээх төслүүдийн арав хүрэхгүй хувь нь л амжилттай хэрэгждэг. Гэвч амжилттай хэрэгжүүлж чадвар жинхэнэ тэсрэлт болно. 2018 оны хамгийн өндөр борлуулалттай арван эмийн долоо нь эсрэг биеттэй холбоотой байсан бөгөөд Америкийн “AbbVie” компанид 19 тэрбум ам.долларын цэвэр орлого авчирсан, дархлааны эм “Humira”, “Merck”-ийн бүтээсэн хорт хавдрын эсрэг эм “Keytruda” багтаж байв. “Keytruda” тэдгээрийн тоонд багтана.
Харин “AbCellera” эмчилгээний хамгийн ирээдүйтэй төлөвийг сонгон лабораторийн шинжилгээнд хамруулж, хөгжүүлэлтийн шатанд шилжүүлэх зарчим баримталдаг.
Тавдугаар сард Питер Тиль, Миннесотагийн их сургууль, “OrbiMed” нараас 105 сая ам.долларын хөрөнгө оруулалт авч, IPO хийхээсээ зургаан сарын өмнө 4.8 тэрбум ам.долларын үнэлгээнд хүрсэн “AbCellera” эмийг эхнээс нь бүтээх сонирхолгүй байна. Үүний оронд тэд “эм илрүүлэх” гэж тодорхойлж болох үйлчилгээг санал болгодог. Тэд эм хангамжийн аваргууд болох “Pfizer”, “Gilead”, “Novartis” зэрэг 90 орчим компанитай хамтран ажилладаг. Эдгээр компаниуд “AbCellera” -аар тодорхой шалгуурт нийцсэн эсрэг биет олж тогтоолгохыг хүсдэг. Харин “AbCellera” үүнийг гүйцэтгэхийг тулд өөрийн эзэмшлийн технологийг ашигладаг.
“AbCellera” вирусын эсрэг хамгийн сайн үзүүлэлттэй эсрэг биет тодорхойлохын тулд Covid-19 –оос эдгэрсэн хүмүүсийн цусан дахь олон мянган эсрэг биет авч шинжилжээ. Энэ нь тус компанийн өнөөдрийг хүртэл хийж бүтээсэн хамгийн үр дүнтэй ажил юм. Улмаар тэд хамгийн ирээдүйтэй эсрэг биетүүдийг “Eli Lilly” эмийн компани руу илгээжээ. Эдгээр эсрэг биетийн нэг “bamlanivimab”-ийн эмнэлзүйн туршилт тавдугаар сард буюу хамтын ажиллагаа эхэлснээс хойш ердөө 90 хоногийн дараа эхэлсэн байна. Шинжилгээгээр хөнгөн болон дундаж өвчлөлтэй өвчтөнүүдэд сайн үр дүн үзүүлсэн “bamlanivimab” арваннэгдүгээр сард АНУ-ын Хүнс, эмийн албанаас яаралтай зөвшөөрөл авав.
АНУ-ын Засгийн газар уг эмийн 950,000 тунг 1.2 тэрбум ам.доллараар худалдаж авах гэрээ байгуулжээ. “Eli Lilly” 2021 онд Covid-19-ийн эмчилгээнээс 2 тэрбум ам.долларын орлого олно хэмээн тооцоолж байсан бөгөөд үүний дийлэнхийг “bamlanivimab” бүрдүүлнэ гэв. Харин 2020 оны есдүгээр сар хүртэл 25 сая ам.долларын орлоготой ажилласан “AbCellera” дээрх борлуулалтаас 270 сая ам.долларын ашиг хүртэнэ гэж “Credit Suisse” тооцоолж буй.
Өдгөө “AbCellera” эсрэг биетийн эмчилгээ хөгжүүлэх хугацааг түргэсгэхийг зорьж байна. Хугацаа богино байх тусам хөгжүүлэлтийн зардал олон саяар хэмнэгдэж, орлого төлөвлөгдсөн хугацаанаасаа эрт орж ирэх боломж бүрдэх юм. “Санхүүгийн үүднээс авч үзвэл, хэмнэж буй он жил бүхэн хөрөнгө оруулагчдын хувьд маш том боломж юм” гэж “Berenberg Capital Markets”-ийн шинжээч Гал Мунда хэллээ.
Компани арванхоёрдугаар сард амжтилттай IPO хийсний ачаар Хансен өдгөө гурван тэрбум ам.долларын хөрөнгөтэй болжээ. Түүнээс энэ талаарх сэтгэгдлийг нь асуухад “Үл ялиг итгэмээргүй санагдаж байна” гэж даруухан хариулав. Харин компанийнхаа амжилтын талаар илүү тодорхой ярьдаг тэрбээр “Covid надад бизнесийн загвар, технологийн ач холбогдлыг ойлгуулсан” хэмээн өгүүлсэн юм.
